Συνέντευξη με τον συγγραφέα Μ. Αντωνόπουλο
μέρος α'


Δεν θα ξεχάσω την ημέρα που, όντας φοιτητής, ένας φίλος ήρθε με μια λίστα Α4 η οποία περιελάμβανε βιβλία που εκτιμούσε ότι θα μου αρέσουν. Μεταξύ άλλων η τριλογία της "Υπερβορέας" και το "Ούλτιμους Βορεάλις". Κάποια χρόνια αργότερα, και έχοντας πλέον αγοράσει σχεδόν όλα εκείνα τα βιβλία της λίστας, έτυχε να συναντηθώ με τον δημιουργό των προαναφερθέντων έργων. Η συνέντευξη αυτή αποτελεί για τον γράφοντα το επιστέγασμα μιας καλής φιλίας που γεννήθηκε από τότε, καθώς και ιδιαίτερη τιμή και χαρά. Ο λόγος ανήκει στον Μιχάλη Αντωνόπουλο.

Στον Χρήστο Κ. που μου τον πρότεινε.
Ζέφυρος
 
Ερωτήσεις Ζέφυρου

Θα ήθελα να ξεκινήσουμε από τα πιο πρόσφατα και να πάμε στα παλαιότερα. Μιλήστε μας για το τελευταίο σας πόνημα, το οποίο επιγράφεται «Οι Πηγές του Χρόνου». Ποιο είναι το θέμα του; Τι πραγματεύεται; Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες πίσω από τη δημιουργία του;

Θα με διευκόλυνε ν’ αρχίσω από τα πρώτα και, ως λογική συνέπεια, να φτάσουμε στα πλέον πρόσφατα. Ο λόγος, απλός. Η τριλογία της Υπερβορέας (σύμφωνοι, Υπερβορεία είναι πιο δόκιμος όρος, όμως…) ήταν μια προσπάθεια συνέχισης των «Στα βουνά της τρέλας» του Χ.Φ. Λάβκραφτ και της «Αφήγησης του Άρθουρ Γκόρντον Πυμ» του Ε. Α. Πόε. Από αυτή την αφετηρία προέκυψαν όλα. Όσα δεν χωρούσαν σε ένα βιβλίο.

Με δυσκολεύεις, αλεπού Απόστολε, και θα σου το αποδείξω, φίλε μου, μ’ ένα απλό παράδειγμα. Δοκίμασε να μετρήσεις από το 1 έως το 100, αρχίζοντας από το 2 και συνεχίζοντας ανά δύο. Δηλαδή 2… 4… 6… 8 κ.τ.λ. Πανεύκολο, θα διαπιστώσεις! Τώρα κάνε το ανάποδο, από το 100 στο 2, ανά δύο. Δηλαδή 100… 98… 96…. κ.τ.λ. Αν το καταφέρεις χωρίς να δυσκολευτείς, ή έστω να καθυστερήσεις χρονικά, εύγε σου! Προσωπικά, είμαι βέβαιος, αυτή η αναστροφή της φυσιολογικής ροής της σκέψης θα σε ταλαιπωρήσει, το έχω κάνει και ξέρω τι λέω.

Μα…  Επιταγαί Αποστόλου και οι κύνες εν δεσμώ εισίν!

Αφού λοιπόν τακτοποίησα, τις (απολαυστικές, πρέπει να σου ομολογήσω) ενασχολήσεις με την Ιστορική Μυθιστοριογραφία (εμπλουτισμένη με στοιχεία του Φανταστικού), έμεναν άλλες δυο υποχρεώσεις απέναντι στο ρομαντικό και ονειροπαρμένο παιδί που υπήρξα κάποτε: Οι δυο βασικοί πυλώνες της Επιστημονικής Μυθιστοριογραφίας, (την ευρέως γνωστή και ως Επιστημονική Φαντασία, ελέω Χιούγκο Γκέρνσμπακ, του νονού της). Αναφέρομαι στην Όπερα του Διαστήματος και τις Χωροχρονικές Αναζητήσεις.

Στις πηγές του χρόνου, εμπνευσμένο γενικά από το «Μηχανή του χρόνου» του Ουέλς, μα κυρίως από το χολιγουντιανό (μια σπάνια εξαίρεση αυτού του διαστρεβλωτού της αλήθειας) «The Time Machine¨» του George Pal. Στην ταινία αυτή αναδεικνύεται όλο το μεγαλείο του Ευρωπαίου Ανθρώπου.

 Ο επιστήμονάς μας αισιόδοξος, ρομαντικός, με στέρεα ηθική (να μη συγχέεται με την ωφελιμιστική των καιρών μας), με άλλα λόγια υγιής πνευματικά, επιχειρεί το μεγάλο άλμα με αποκλειστικό κίνητρο τη γνώση, ανέγγιχτος από τη λέπρα του οικονομικισμού. Από πάνω, εκεί που φτάνει αποδεικνύεται και ανυποχώρητος πολεμιστής. Μάχεται με όλο του το Είναι τους μοχθηρούς εξουσιαστές Μορλώκ, που είναι κάτοχοι μιας ανώτερης σε σχέση με τους εξουσιαζόμενους Ελόι, τεχνολογίας. Περίτεχνα τους συντηρούν σε μια κατάσταση ευδαιμονικής ηλιθιότητας και όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου και αφού ήδη τους έχουν κατασπαράξει πνευματικά, περνούν στο τελευταίο στάδιο που είναι να τους χρησιμοποιήσουν ως γεύματά τους.

Η ταύτισή μου με τον ήρωα είναι απόλυτη. Συμπάσχω μαζί του και δίδομαι ολόψυχα στον αγώνα του για την αποκατάσταση του Ανθρώπου. Ξεσηκώνει τους, με ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά, Ελόι, νικά στην αρχή, μα στη συνέχεια ηττάται και αναγκάζεται σε στρατηγική υποχώρηση στην εποχή του. Προσωρινά, γιατί μετά μια σύντομη ανασυγκρότηση επιστρέφει στους μαχόμενους συντρόφους. Μόνα του όπλα τρία βιβλία (η Γνώση!)

Οι τέσσερις επιστήμονες των Πηγών έχουν πολλά κοινά με το χρονοταξιδιώτη του Ουέλς, ειδικά ο Λυγερός. Αυτός κι ο Βορεόπουλος (αυτή η ψύχωσή μου με τον Βορρά!) υπηρετούν ευσυνείδητα την επιστήμη τους και πρότυπά τους (σαν τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς) αποτελούν οι Μεγάλοι Παλιοί (φυσικοί φιλόσοφοι της Αρχαιότητας) και οι Ευρωπαίοι στοχαστές μέχρι τον Δεύτερο Εμφύλιο Σπαραγμό (γνωστό και ως 2ο Π.Π.).

Απεχθάνονται το μοντερνισμό και τη χυδαία εκλαΐκευση της επιστήμης κι αποφεύγουν επιδεικτικά να συγχρωτίζονται με υποπροϊόντα του ανθρωπίνου είδους (life style ανδράποδα, μουράτοι, δήθεν, γκλαμουράτοι, την για τα σκουπίδια ελίτ για να συνεννοούμεθα). Τυχεροί στην επιλογή ερωτικού συντρόφου έχουν ως ταίρια τους κοπέλες ίδιας ψυχοσύνθεσης μ΄ αυτούς, μακριά από ηλίθιες σοβατισμένες αναγνώστριες των κουτσομπολίστικων περιοδικών και υστερικές θαμώνες νυχτάδικων και καμία σχέση με τα πλαστικά τίποτα των πρωϊνάδικων της τηλεόρασης, τις λουστραρισμένες ασημαντότητες του συστήματος με λίγα λόγια. Ευειδείς, ευφυείς και δραστήριες, αποδεικνύονται τέλειες συντρόφισσες.

Όμως… !

Το χαμόγελο της θεάς Τύχης, που χρόνια τώρα απολάμβανε η παρέα, κόβεται αιφνιδιαστικά και η ίδια αποσύρεται στο παρασκήνιο. Στη θέση της, στο προσκήνιο, καταλαμβάνουν τρεις καινούργιοι παίχτες. Η Γαία, ο γιός της Κρόνος και η αμείλικτη Νέμεσις.

Η Γαία, η μητέρα όλων μας, επιζητεί την εκδίκησή της. Ο αλόγιστος και αδιάκοπος βιασμός του θεϊκού κορμιού της στο βωμό του Μαμωνά και μόνο σκοπό το κέρδος και την καταραμένη αξιοποίηση, ξεπέρασαν τα όριά της, εξάντλησαν την υπομονή της. Όργανό της και πάλι το αγαπημένο της παιδί, ο πάντοτε πρόθυμος Κρόνος-Χρόνος. Κι εδώ εμπλέκεται, δια της πένας της, η αφεντιά μου, για την ακρίβεια η αστροφυσική διάστασή της.

Χρόνος, το μεγάλο αίνιγμα!

Είναι πραγματικός ή μια ανθρώπινη ψευδαίσθηση, μια βολική επινόηση που η μέτρησή από ανέκαθεν διευκόλυνε τους ρυθμούς ζωής; Να όμως που ο εικοστός αιώνας τράνταξε τη νευτώνεια αντίληψη περί του βέλους του χρόνου που στοχεύει και ακολουθεί χωρίς επιστροφή μόνο μια κατεύθυνση. Να και η Ειδική θεωρία της Σχετικότητας. Όχι, ο χρόνος στο Σύμπαν δεν τρέχει παντού το ίδιο. Ίσως και σε μια Μελανή Οπή (θεωρητικά βέβαια) να αντιστρέφεται.

Τι άλλο είπε ο μεγαλοφυής Αλβέρτος; Εδώ, θα μου επιτρέψεις Απόστολε, να υιοθετήσω τη μέθοδο της δημηγορίας, και ας μου το συγχωρέσει ο μέγας Θουκυδίδης, δηλαδή μια ομιλία που συνθέτεται από άλλον προκειμένω να φωτιστούν καλύτερα τα γεγονότα και να ανιχνεύονται τα βαθύτερα αίτιά τους, μένοντας όμως πιστός στο συνολικό νόημα των πραγματικά ειπωμένων (στην περίπτωση του ιστορικού, ή επιστημονικών αληθειών στη δική μου προσπάθεια).

«Κύριοι! Είμαστε παγιδευμένοι με τις ανθρώπινες συμβάσεις των εννοιών παρελθόν, παρόν και μέλλον. Το παρόν δεν είναι μοναδικό συγκριτικά με κάποια άλλη παρελθοντολογική ή μελλοντολογική στιγμή καθώς όλοι οι χρόνοι συνυπάρχουν».

Χμ! Ενδιαφέρον σκέπτεται η μυθιστοριογραφική πλευρά μου.

Προχώρα παρακάτω, προστάζει, αφού θέλεις να γράψεις μελλοντολογικό μυθιστόρημα. Ποιες οι νέες σπαζοκεφαλιές πάνω στο θέμα; Μα, φυσικά, το Πολύσύμπαν!

Εδώ σταματάω με τις πηγές έμπνευσης, όσον αφορά το κομμάτι του επιστημονικού υποστρώματός τους. Πρώτον, γιατί σε πονοκεφάλιασα. Δεύτερον, γιατί ούτε ο ίδιος τις πολυκαταλαβαίνω. Όσα λίγα έχω εμπεδώσει από την Κοσμολογία (αυτή την ασυγκράτητη επιστήμη), πέραν εκείνων που οφείλονται στις τυπικές πανεπιστημιακές μου σπουδές, το οφείλω στα εκλαϊκευμένα άρθρα επιστημονικών περιοδικών.

Τα τερτίπια του χρόνου! Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν. Η χρονομηχανή είναι έτοιμη!. Οι χρονοταξιδιώτες μας το επιχειρούν. Στην αρχή όλα δείχνουν πως το πείραμα πετυχαίνει. Σύντομα όμως αντιλαμβάνονται πως όλα δεν είναι παρά μια καλοστημένη παγίδα του χρόνου, οι ασύλληπτες για το νού τους συνέπειες κλονίζουν την αυτοπεποίθησή τους.

Έχουν όμως έτσι τα πράγματα; Μήπως ισχύει, και στην περίπτωσή τους, η υποκειμενική πραγματικότητα του πατέρα της σύγχρονης Λογικής Ιγνατίου Καντ, ή η αντίστοιχη στην κβαντική της διατύπωση Αρχή της Αβεβαιότητος, ή αλλιώς Αρχή της Ετεραρχίας του μεγάλου Βέρνερ Χάιζενμπεργκ; (Παρένθεση για τον πατέρα της Κβαντικής Φυσικής. Ο Βέρνερ επέλεξε παράταξη και βρέθηκε με τους ηττημένους του 2ου Εμφύλιου Σπαραγμού, τρομάρα του! Κατά συνέπειαν: φάτε τον! Ζήτω ο εξαιρετικός, πρέπει να ομολογηθεί, μα συνάμα και πολύ βολικός, θείος Αλβέρτος!)

Ο ένας, αναλογιζόμενος την ευθύνη του για την τραγικότητα των συνεπειών του πειράματός του, παραδίδεται στις τύψεις, τις ενοχές και στη μεμψιμοιρία και το μόνο που κάνει είναι να αναλογίζεται ό,τι χάθηκε. Ο άλλος, και προσοχή εδώ, δε δέχεται την ήττα, θεωρεί πως όσο έχει δυνάμεις ο πόλεμος συνεχίζεται, πως ο ίδιος ως ευφυής και δυναμικός Άνθρωπος είναι και κατασκευαστής πραγματικοτήτων. Όπλα του ο πλούσιος πνευματικός του κόσμος, ο δυναμισμός της φαντασίας του, η δονκιχωτική, έστω, αντίληψη των πραγμάτων. Το παρελθόν ζει μέσα του, το μέλλον θα το υπηρετήσει.

Πεισμώνει, ορθώνει το ανάστημά του, μαχητικός και αισιόδοξος τίθεται ολόψυχα στην υπηρεσία των νέων οραμάτων του. Ταυτίζει τον εαυτό του με το χρονοταξιδιώτη του Ουέλς και ρίχνεται στην αναζήτηση της ομορφιάς και της αγνότητας. Ένας ολόκληρος καινούργιος κόσμος τον περιμένει. Αν φανεί τυχερός μπορεί να τα συναντήσει όλα στο πρόσωπο της αθώας Γουίνα. Κι αν σ΄ αυτό σταθούν εμπόδιο οι όποιοι σάπιοι Μορλώκ (βρε τι μου θυμίζουν αυτοί οι δύσμορφοι εξουσιαστές;), έ… τότε, αυτά τα εκφυλίσματα του ανθρώπινου είδους θα αναμετρηθούν με την οργή του.

Κι αν όλα είναι αποκυήματα μιας ταλαιπωρημένης φαντασίας; Και λοιπόν; Φέρει τα γονίδια των Μεγάλων Παλαιών, έχει ποτιστεί με τα εμβληματικά έργα του γερμανικού ρομαντισμού και ιδεαλισμού. Ως νέος βαγκνερικός Πάρσιφαλ θα ριχτεί στην αναζήτηση του νέου Graal. Ο αγώνας μετράει, όχι το αποτέλεσμα!

Συστήστε όπως θέλετε εσείς, το αμέσως προηγούμενο "Ούλτιμους Βορεάλις" στο αναγνωστικό κοινό.

Ούλτιμους Βορεάλις...

Φόρος τιμής στο παιδί που με τα κιάλια του στρατιωτικού πατέρα του, περιπλανιόταν εκεί, στους κόσμους του απείρου… αυτού του ατέλειωτου ονείρου.

Εκεί… πάνω από τα σύννεφα. Εκεί, ψηλά, πέρα…ο ελληνικής έμπνευσης Κόσμος (στολίδι). Με τις ιστορίες των μυθικών ηρώων μας, τις πανώριες κόρες, τα μυθικά άτια, ταξιδευτής στις θάλασσες της σαγήνης και τόσα άλλα μαγευτικά. Χανόμουν στην νυχτερινή πανδαισία του εκεί πάνω αντικρίζοντας ό,τι αντίκριζαν κι Εκείνοι, χιλιάδες χρόνια πριν!

Ναι, φίλε μου! Οι προγονοί μας έβλεπαν ψηλά, υπηρέτες της αρμονίας, του κάλους και του μέτρου. Οι Μεγάλοι Παλιοί! Εμείς τους ξεχάσαμε, οι κάποτε Έλληνες. Τους τράβηξαν από τη λήθη οι Γερμανοί ρομαντικοί (πώς θα αισθάνονται άραγε τα πνεύματά τους όπως από ψηλά βλέπουν την κατάντια των σημερινών Γερμανών, των ανιστόρητων και πλήρως εξαμερικανισμένων απόγονών τους;)

Όπερα του Διαστήματος, λοιπόν; Σωστό, με επηρεασμούς από τη χρυσή εποχή της ε.φ. (δεκαετία του ’50 κυρίως, π.χ. Άρθουρ Κλάρκ, Ρόμπερτ Χάινλάιν, Κλίφορτ Σίοντμακ και πολλών άλλων εκείνων των χρόνων). Σειρές όπως το Star Trek (πνεύμα αναζήτησης, συντροφικότητα). Β-movies των ’50 (Απαγορευμένος Πλανήτης). Τα Διαπλανητικά (αμερικανικά) Κόμικς, (οι απολαύσεις μου ως πιτσιρικάς) που τη διακίνησή τους (όπως και των Κλασσικών Εικονογραφημένων) είχε αναλάβει η Ατλαντίδα του αγαπητού Πεχλιβανίδη. Στις σελίδες τους συναντούσα τον Αδάμ τον Παράξενο, τον Τόμμυ τον Αυριανό, τον Ταξιτζή του Διαστήματος, τον Εξερευνητή και τόσους άλλους. Όλοι τους με ένα κοινό γνώρισμα. Ήρωες αγνοί, στην αναζήτηση της ανόθευτης περιπέτειας και στην υπηρεσία ανώτερων ιδανικών. Το Διάστημα φιλικό και χαρούμενο, σε προσκαλούσε να το εξερευνήσεις, να γευτείς την ομορφιά του με μόνη σου υποχρέωση να το σεβαστείς και να αναζητήσεις έναν καλύτερο κόσμο, έστω και μέσα στο όνειρο.

Και εδώ είμαι έτοιμος να απολογηθώ, όπως και πολλοί φίλοι της ε.φ., για αυτό το φιλοαμερικανισμό μου. Για ποια Αμερική μιλάμε; Οι Η.Π.Α των ΄50 ελάχιστη σχέση έχουν με το σημερινό πολυπολιτισμικό τσίρκο. Μιλάνε πως ανέκαθεν ήταν χωνευτήρι των λαών. Μισή αλήθεια! Αυτοί που πρώτοι διαμόρφωσαν αυτό το πλούσιο κράτος ήταν αγγλοσαξωνικο-τευτονικο-γαλλο-κελτικής προέλευσης. Στη συνέχεια προστέθηκαν ανατολικοευρωπαϊκά φύλα (κυρίως Πολωνοί) και νοτιοευρωπαϊκά (Νοτιοιταλοί στην συντριπτική τους πλειοψηφία, Νοτιοσλάβοι και Έλληνες). Με μια μικρή επιφύλαξη για την προσφορά των Νοτίων Ιταλών (Κόζα Νόστρα κ.τ.λ.), όλοι οι άλλοι έφερναν μαζί τους την ευρωπαϊκή τους ταυτότητα και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Υπό την ηγεσία και την επιρροή τους οι Η.Π.Α. διαμόρφωσαν ένα χαρακτήρα που, παρόλο το γκροτέσκο του, ενέπνεε κατά κάποιο τρόπο τους υπόλοιπους λαούς, όπως η αισιοδοξία, η εργατικότητα και η οργάνωση για πρόχειρα παραδείγματα. Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια είχαν το μονοπώλιο των ιδεών, μια και την ίδια εποχή η καρδιά της Ευρώπης κείτονταν σε ερείπια, μαστιζόμενη από υπογεννητικότητα, λειψανδρία και απαισιοδοξία.

Σταδιακά και –κατ’ εμένα– προγραμματισμένα, όλα άρχισαν να αλλάζουν. Με κύρια όπλα τον κινηματογράφο και τα Μ.Μ.Ε. το δηλητήριο της αλλοτρίωσης μεταδιδόταν κάθε χρονιά και σε μεγαλύτερη δόση πρώτα στην ίδια την πέραν του Ατλαντικού χώρα και στη συνέχεια στην Ευρώπη και ειδικά στην καρδιά της. Αποκόψτε τους από τις ρίζες, ευτελείστε τις αξίες, τα οράματα και τις παραδόσεις τους, μετατρέψτε τους σε άβουλους καταναλωτές και, κυρίως, κάντε τους να απαξιώσουν την Ιστορία τους.

Δεν ενεργούσαν μόνοι τους. Είχαν και τους αποδώ (με την ευρύτερη ευρωπαϊκή έννοια) υπηρέτες τους. Αυτούς που σιχαίνονταν την ύπαρξή τους και πολύ περισσότερο τη φυλή τους. Αυτούς που η ετυμολογική ανάλυση στην Αρχαία Γλώσσα παραπέμπει σε σκαιοί, άχρηστοι, δυσοίωνοι.

Με την πτώση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας έλλειψε και η ισορροπία, το αντίπαλο δέος. Ήταν πια ανεξέλεγκτοι. Το δηλητήριο εξαπλώθηκε παντού, μόλυνε τα πάντα ακόμη και την ε.φ., το πιο ανεξάρτητο λογοτεχνικό είδος. Οι ήρωες άλλαξαν. Οι γεμάτοι αλτρουισμό υπηρέτες του κοινού καλού και των ανωτέρων ιδανικών, μετατράπηκαν σε πεσιμιστές, υπηρέτες του Εγώ, της προσωπικής κονόμας και των κατωτέρων ενστίκτων. Η νέα ε.φ. που αναδύθηκε και αυτοσυστήθηκε ως Νέο Κύμα δεν είχε τίποτε το κοινό με τα οράματα του ονειροπαρμένου –μα αθώου στην ψυχή–  παιδιού που υπήρξα κάποτε. Το χαρούμενο διάστημα της εξερεύνησης μετατράπηκε σε εφιαλτικό και ασφυκτικό χώρο όπου αλώνιζαν τα διαστημόπλοια των εταιριών με μόνο σκοπό τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Οι βωμολοχούντες ήρωες το μόνο που πρόσφεραν ήταν η προσωπική τους μιζέρια και η παντελή έλλειψη μοραλιστικού υπόβαθρου. Εισήλθαμε στην εποχή του Θερσίτη!

Δεν λέω, η σύγχρονη Ε.Φ είναι πιο εξεζητημένη, πιο περίτεχνη και διανοουμενίστικη από εκείνη της Χρυσής Εποχής, με έλλειμμα όμως πάθους και παιδικής αθωότητας. Δεν μπορούσα να προδώσω εκείνο το παιδί κι έστρεψα περιφρονητικά την πλάτη μου σ΄ αυτά τα προϊόντα της αναθεώρησης. Με αυτές τις απόψεις και όταν οι συνθήκες το επέτρεψαν ρίχτηκα στη γραφή του Ούλτιμους Βορεάλις.

Διάστημα, η εξερεύνηση, οι ανοιχτοί ορίζοντες, το επιστημονικό υπόβαθρο (εδώ ίσως το παράκανα), ο έντονος πολιτικός προβληματισμός μου γι αυτό το αίσχος που βιώνουμε σήμερα (δεν εννοώ, βέβαια, μόνον την πατρίδα μας) και μερικά μεταφυσικού περιεχομένου ερωτήματα.

Οι συμβολισμοί, πετυχημένοι ή όχι θα το κρίνει ο αναγνώστης, διάσπαρτοι, πανταχού παρόντες. Τόπος δράσης η Αρκάντια, στα άκρα των κατοικημένων πλανητών. Ερημότοπος, στα όρια του πουθενά; Για τους άλλους, ίσως! Όχι όμως και για τους εφτά βιγλάτορες, πεπεισμένοι Τριαρχικοί, που επανδρώνουν το προχωρημένο φυλάκιο της Ηγεμονίας των Τριών Αρχών. Η Αρκάντια είναι μεγάθυμη, ξέρει πώς να ανταμείβει όσους την σέβονται, τους άξιους, αυτούς που όχι απλά βλέπουν, μα που συνάμα παρατηρούν, αφουγκράζονται και στοχάζονται (σαφείς επιρροές από το «Σολάρις» του Λεμ και την αριστουργηματική του κινηματογραφική απόδοση το 1972 επί Ε.Σ.Σ.Δ. από τον πρόωρα χαμένο Ταρκόφσκι).

Μα ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή τους. 25ος μ.Χ. αιώνας. Η Ανθρωπότητα έχει πατήσει το πόδι της σ’ όλα τα πλανητικά συστήματα της γειτονιάς του Ήλιου, τη λεγόμενη Ταινία τους Αργούς. Έμενε το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός, η επόμενη γειτονιά αστέρων, η Συστροφή των Υάδων. Δεν έγινε ποτέ κι όχι μόνο εξαιτίας των τεραστίων αποστάσεων, μα, κύρια, γιατί έλλειψε η θέληση.

Η Ανθρωπότητα κλείστηκε στο καβούκι της και, χωρίς πλέον οράματα, άρχισε να βράζει στο ζουμί της. Η κατ’ όνομα Δημοκρατία, το πολίτευμα της γήινης ομοσπονδίας, άρχισε να παρακμάζει. Η εξουσία έγινε έρμαιο του πιο επιτήδειου πλειοδότη. Τα τεράστια εισοδήματα που συγκέντρωνε η άρχουσα τάξη καταναλώνονταν σε απολαύσεις και επιδείξεις, αφού ο δαπανηρός τρόπος ζωής αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της ρηχής ύπαρξής τους. Οι δημοκρατικά εκλεγμένοι άρχοντες…θλιβερά ανδρείκελα της παρακμής, των άνομων συμφερόντων, των επιτηδείων, καλοί μόνο να διαχειρίζονται τις δημόσιες εμφανίσεις τους, την προς τα έξω εικόνα τους, το φαίνεσται και όχι το είναι. Η αποπροσανατολισμένη ανθρωπότητα ολοένα βαθύτερα στο τέλμα της σαπίλας και την αποθέωση του τίποτα.

Κάποιος που να αντισταθεί; Κάτι που να σταματήσει την κατρακύλα, την αποκτήνωση του ανθρώπου; Υπάρχει! Στο βιβλίο κατονομάζονται ως το μυστικό Τάγμα των Σέπτιμι. Είναι η συνέχεια του Τάγματος των Αναζητητών (Υπερβορέα), με ρίζες από το κάποτε λίκνο του πολιτισμού, την Ευρώπη του μητρικού πλανήτη Γη.

Παρένθεση: Όχι τυχαία οριοθετώ τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό. Το σημερινό ανιστόρητο πολύχρωμο μόρφωμα των πολιτικά ορθών, των ανεκτικών στη διαφορετικότητα, των χαζοχαρούμενων καταναλωτών, δεν με εμπνέει στο ελάχιστο. Υπάρχουν ακόμη πυρήνες υγιώς σκεπτόμενων, σύμφωνοι! Λίγοι, κόκκινο πανί για τους μηδενιστές, βαλλόμενοι πανταχόθεν, αλλά υπάρχουν. Κλείνει η παρένθεση.

Αυτό το Τάγμα των Σέπτιμι. Οι αρχές και οι εμπνεύσεις τους ανάγονται στους αρχαίου Έλληνες φιλοσόφους, τις νορδικές παραδόσεις, τον Κύκλο του Αρθούρου, τους Τεύτονες Ιππότες, τη μεσαιωνική εν γένει ιπποσύνη και… (κράτει! Με σταμάτησε η αυτολογοκρισία).

Περιμένουν! Αιώνες τώρα. Είναι η σπίθα του παλιού πολιτισμού, των ξεχασμένων αξιών και αναζητούν την ευκαιρία.

Και να οι Ολετήρες. Δεν αφήνουν τίποτε το ζωντανό στο πέρασμά τους. Χιλιάδες αστροπολεμικά ξεχύθηκαν από τα σκοτάδια των ετών φωτός (από τη γειτονική αστρική Συστροφή των Υάδων για την ακρίβεια) και καταστρέφουν μεθοδικά ό,τι το γήινο συναντήσουν. Η όποια οργανωμένη προσπάθεια ανάσχεσης των εισβολέων αποτυγχάνει στη γέννησή της. Οι ένοπλες δυνάμεις της Δημοκρατίας είναι για τα πανηγύρια.

Σήμανε η ώρα των Σέπτιμι! Προσεταιρίζονται ό,τι το αξιόλογο υπάρχει (και στο βούρκο ακόμη μπορείς να βρεις διαμάντια) στις ένοπλες δυνάμεις, τα σώματα ασφαλείας και στην επιστημονική κοινότητα. Οργανώνουν άριστα το πραξικόπημα και, δρώντας αιφνιδιαστικά, καταλαμβάνουν την εξουσία… Οι νέοι ηγέτες δεν έχουν σχεδόν τίποτε το κοινό με τους προκατόχους τους. Είναι η απάντηση στην εκφυλισμένη Δημοκρατία. Καταφέρνουν να ανακόψουν τους εισβολείς να τους ξαποστείλουν κει από όπου ήλθαν... Εγκαθιδρύουν το νέο πολίτευμα. Το ονοματίζουν Ηγεμονία των Τριών Αρχών. Με άοκνες προσπάθειες καταφέρνουν να ανακόψουν την ηθική κατρακύλα της ανθρωπότητας, να της δώσουν οράματα και ουσία ύπαρξης.

Δικτατορία, απολυταρχία; Ίσως σε μια κοντόφθαλμη ερμηνεία. Πιο κοντά στην Αριστοκρατία όπως την οραματίστηκε ο Πλάτων στην Πολιτεία του, αυτήν του Αριστοτέλους, του Αριστείδους, του Ξενοφώντος, του Φωκίωνος, του Θεμιστοκλέους. Σίγουρα μακριά από τη Δημοκρατία που πρόσφερε κώνειο στον Σωκράτη και επευφημούσε τους (καταστροφείς του Ελληνισμού) σοφιστές. Οπωσδήποτε εχθρική προς τα θλιβερά πρότυπα της πολιτικά ορθής σημερινής κοινωνικής κατάντιας.

Κράτησε τις τύχες της Ανθρωπότητας για δώδεκα χρόνια. Αλλεργική με τα προηγούμενα εξουσιαστικά σκουλήκια και τις εμετικές εκδηλώσεις τους, αδιάφορη προς τη δημοσιότητα, δε κοινοποίησε ποτέ τα ονόματα των ηγετών της, οι οποίοι αποκαλούνταν γενικά ως οι Πέντε Επόπτες.

Συνάμα συνέλεξε ό,τι το πιο άξιο είχε εναπομείνει και του παραχώρησε λόγο και ρόλο. Πέραν των αναβαθμισμένων τακτικών στρατευμάτων της στηρίχτηκε στον ιδεαλισμό, την αφοσίωση για τον κοινό σκοπό, την αυταπάρνηση, τον ηρωισμό και της πίστης ακόμη και πέρα από το θάνατο των εκλεκτών της Λεγεώνος του Ωρίωνος. Αυτοί οι εθελοντές διατρέχουν όλη την Αργώ, θεματοφύλακες των ανώτερων ιδανικών της Ηγεμονίας. Παράτολμοι και συνεπαρμένοι από το όνειρο, πολεμούν μέχρι εσχάτων όχι για προσωπικό όφελος μα για την Ιδέα. Τιμούν τη στολή που φορούν, επιδεικνύοντας εγκράτεια στην κοινωνική τους συμπεριφορά, είναι υπερήφανοι μα όχι αλαζόνες, δεν προσβάλουν τη δημόσια αιδώ με άστοχες πράξεις*. Σκληροί, μα όχι απάνθρωποι, λύνουν, ευκαιρίας δοθείσης, τις εκκρεμότητες τους με τύπους σαν εκείνους που συναθροίζονται στον πλανήτη Σύβαρις (σαν κάποιο κυκλαδίτικο νησί να μου θυμίζει) στέλνοντας τα ανθρώπινα λύματα των υπονόμων του πολιτισμού να λογοδοτήσουν κατ’ ευθείαν στον Δημιουργό των πάντων.

Μα το ποτάμι δύσκολα γυρίζει πίσω. Η Δημοκρατία, σαν έννοια, έχει τη δική της συναισθηματική φόρτιση και είναι βαθιά ριζωμένη στη συνείδηση των ανθρώπων. Διδαγμένη από τα ίδια τα λάθη του παρελθόντος της, ανασυντάσσεται και παρουσιάζει τώρα την πιο εξωραϊσμένη όψη της. Με εύστοχη συνθηματολογία ή και χρήση βίας και εξαναγκασμού, παρασέρνει πολλούς, πάρα πολλούς σε σύγκριση με το ολιγάριθμο των Τριαρχικών που πάντα πίστευαν στον εθελοντισμό. Οπλίζεται (οι καλοθελητές υπάρχουν πάντοτε) και περνάει στην αντεπίθεση. Μ΄ όλο τον ηρωισμό των τακτικών τριαρχικών στρατευμάτων και ιδίως των Ωριώνων, η Ηγεμονία υποχωρεί και συμπτύσσεται σε μια γωνιά της Αργούς.

Όλα λοιπόν είναι χαμένα; Το διάλλειμα πολιτισμού κράτησε μόνον 12 χρόνια; Όχι, κατηγορηματικά όχι! Κάναμε λόγο πριν για την τρίτη πλευρά της Ηγεμονίας, τους επιστήμονες. Όλα ακολουθούν το γενικότερο σχέδιο. Με δεδομένο πως οι εχθροί των ανθρώπων, οι Ολετήρες, επιστρέφουν, μια και τα σήματα που φτάνουν από το Μεσοσπειριακό Χώρο είναι κατηγορηματικά: ό,τι καταφθάνει από έξω δεν το έχει ξαναντικρίσει η Ανθρωπότητα, η δυσαναλογία αριθμών προδικάζει και το αποτέλεσμα. Είναι λοιπόν ο άνθρωπος καταδικασμένος; Όχι για την ηγεσία και τους επιστήμονες της Τριαρχίας. Και ξέρουν το γιατί.

Επιλέγουν τη θυσία! Όχι φυσικά τον άσκοπο θάνατο. Είναι λίγοι, πολύ λίγοι, για να νικήσουν τους Ολετήρες και τους δημοκρατικούς ταυτόχρονα. Μπορεί όμως η νίκη του εχθρού να αποδειχτεί πύρρεια; Ιδού η μεγαλοφυΐα και η μεγαλοφροσύνη του σχεδίου τους. Αν καταφέρουν να αποδυναμώσουν δραματικά τον στόλο των Ολετήρων, ό,τι απομείνει από δαύτους θα έχει στη συνέχεια να λογαριαστεί με τον επερχόμενο ισχυρότατο στόλο της αναγεννημένης Δημοκρατίας. Μιας Δημοκρατίας αμείλικτης βέβαια με τους αριστοκρατικούς Τριαρχικούς, που έχει, επιτέλους και εξ ανάγκης, ξαναβρεί και επανέλθει σε παλιές αξίες και συμπεριφορές.

Ναι, είναι βέβαιο! Με το φανατισμό του νεοφώτιστου, την αναδιοργάνωση και τον αριθμό τους, οι δημοκρατικοί έχουν πολλές ελπίδες να σώσουν την ανθρωπότητα. Από την άλλη, τίποτε δεν είχε παραμεληθεί από το πρότυπο των επιστημόνων, κάποιος θερμοκέφαλος τριαρχικός διοικητής, θα αρνηθεί όταν όλα τελειώσουν, την παράδοση στους νικητές δημοκρατικούς και θα οδηγήσει όσους αμάχους μαζέψει στους άγνωστους πλανήτες αναζητώντας μια καινούργια πατρίδα και τη συνέχιση της Ιδέας.

Και, πράγματι, η ώρα της τελικής κρίσης φτάνει! Η υπέρτατη δοκιμασία, ισάξια με το βαγκνερικό Λυκόφως των Θεών.  Επιλέγουν σαν πεδίο μάχης το πλανητικό σύστημα της αγαπημένης τους πρωτεύουσας, της Νεστόριας. Εκκενώνουν όλο το σύστημα από τους αμάχους. Δίνουν λευκό χαρτί στους διοικητές των πολεμικών προστασίας-συνοδείας των επιβατηγών αστρόπλοιων των προσφύγουν. Η επιλογή δική τους. Παράδοση στους δημοκρατικούς ή… αναζήτηση νέας πατρίδας.

Η ώρα της υπέρτατης δοκιμασίας φτάνει! Ο εχθρός θα παρασυρθεί εκεί που πρέπει. Κατάλληλα οχυρωμένη και επανδρωμένη από το άνθος των τριαρχικών, η Νεστόρια (και ό,τι αντιπροσωπεύει) είναι πανέτοιμη να πουλήσει όσο ακριβότερα γίνεται το τέλος της. Να λάμψει περισσότερο τη στιγμή ακριβώς που θα σβήσει… Σ’ αυτήν, την εκ προοιμίου χαμένη μάχη, κανείς Τριαρχικός δεν θα διστάσει να επιτελέσει στο ακέραιο το καθήκον του, να πράξει αυτό που η συνείδησή του επιβάλλει.

Όλη η Τριαρχία, από την κορυφή έως τα κατώτερα κλιμάκια, δεμένοι σαν ένας, στέκονται στις θέσεις τους, εκεί στη Νεστόρια! Θα προσφέρουν, μαχόμενοι πάντα, την ζωή τους για τα ανώτερα ιδανικά, σύντροφοι όλοι στην ζωή και στο θάνατο. Άλλωστε, αφού όλα τελειώνουν για την Τριαρχία, πόσο αξίζει να ζεις στην κοινωνία των αδραπόδων, αυτών των ασπόνδυλων υποχείριων των αγορών, που μόνο η θυσία των Τριαρχικών θα τους αναδείξει νικητές;

Ακολουθούν με τη θέλησή τους το παράδειγμα του Αχιλλέως, που ενώ ξέρει πως στην πόλη του Πριάμου του έχει στήσει καρτέρι ο θάνατος, επιλέγει την αιώνια δόξα από την άσκοπη ζωή. Και μετά; Όταν όλα τελειώσουν; Στην Ελλάδα των μυθιστορικών χρόνων, μα και στους νορδικούς λαούς, υπήρχαν τα Ηλύσια Πεδία, η Βαλχάλα και η Άβαλον, όλοι τόποι δικαιοσύνης, ανόθευτης ομορφιάς και πνευματικής ανάτασης.

Ε, φίλε μου, δεν ξέρω! Απλά σε προτρέπω να διαβάσεις, με διαφορετική και διεισδυτική ματιά, τις τελευταίες σελίδες. Εκεί ίσως βρεις τις απαντήσεις σου.

* Η φράση αυτή έχει περισσότερο το χαρακτήρα του σχολιασμού, παρά του να τονιστεί η άψογη συμπεριφορά των τριαρχικών. Πάρ’ το σαν εκτόνωση μια και η, προ τριμήνου περίπου, άφρονα και χυδαία πράξη ενός Έλληνα δημοσίου ανδρός με σόκαρε. Δυστυχώς, ο περί ού ο λόγος βουλευτής, δεν ανήκει στην απέναντι όχθη κι αυτό με συγκλόνισε ακόμη περισσότερο. Απλά είναι σταθερή μου πεποίθηση, και έχω σαν πρότυπο τον αείμνηστο στρατιωτικό πατέρα μου, η δημόσια συμπεριφορά μας πρέπει να τιμά τη στολή που φοράμε και αυτό που αντιπροσωπεύουμε.

Όσο διάβασα από το «Ούλτιμους Βορεάλις» (και να με συγχωρείτε που δεν το ολοκλήρωσα) φρονώ ότι στέκεται έχοντας ως πρότυπά του αντίστοιχα έργα επιστημονικής φαντασίας όπως τα «Dune», «Star Wars», «Star Trek» κλπ. Τι εννοώ: δεν αποτελούν αμιγώς έργα αυτού που λέμε science fiction, αλλά επική φαντασία δοσμένη σε πλαίσιο "διαπλανητικό" θα έλεγα, με όλα όσα χαρακτηρίζουν το ηρωικό ιδεώδες του μοναχικού ανθρώπου που, ασχέτως των εξωτερικών παραγόντων, πράττει σύμφωνα με τον δικό του, προσωπικό κώδικα. Θα ήθελα ένα σχόλιο πάνω σε αυτό.

Συμφωνώ σχεδόν σε όλες τις διαπιστώσεις σου. Επική φαντασία σε πλαίσιο διαπλανητικό; Αυτή και η προσπάθειά μου! Ηρωικό ιδεώδες, απαραβίαστοι προσωπικοί κωδικοί; Πολύ σωστά! Dune; Οπωσδήποτε. Οι ρομαντικοί και αξιοπρεπείς Ατρείδες, εναντίον των έκφυλων Χερκόνεν; Υπερηφάνεια στη θέση της υπεροψίας; Ολόψυχα στο πλευρό τους. Όταν ο ήρωάς μας απευθύνεται στους πολεμιστές του, πριν τη τελική μάχη με τους διεφθαρμένους αυτοκρατορικούς, με τη φράση ''Έφτασε η ώρα'', ενθουσιασμός και συγκίνηση!

Star Trek; Η πρώτη σαιζόν. Αστείρευτη πηγή ονειροπερπατημάτων της εφηβικής μου ηλικίας. Star Wars; Ένσταση! Σύμφωνοι, το διάστημα, η άρτια παραγωγή και σκηνοθεσία, όλα αυτά καλά. Αλλά… το Χόλυγουντ και τα μηνύματα που περνάει. Η σημειολογία. Όλο αυτό το ποικιλόχρωμο στην εμφάνιση, όλες οι φυλές του Ισραήλ γήινες και εξωγήινες, τσίρκο των νέο-ρεπουμπλικάνων, από υστερικές και αμερικανοποιημένες πριγκίπισσες μέχρι τυχοδιώκτες που πιέζουν με τη μέγιστη ευκολία τη σκανδάλη, δε με συγκίνησε στο ελάχιστο (πέραν κάποιων στιγμών καλού χιούμορ).

Από την άλλη… οι αυτοκρατορικοί! Οργανωμένοι, πειθαρχημένοι, καθαροί και (σημείωσέ το αυτό) όλοι με ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά. Μαζί τους! Ήταν και ο θρύλος των φίλων της Hammer Films, ο Πήτερ Κάσιγκ…ο επιστήμονας-μαχητής αντιμέτωπος πάντα με το Κακό στις ταινίες της παραπάνω εταιρίας. Ένα σύμβολο! Στρατηγός των αυτοκρατορικών στην περίπτωσή μας. Αρνήθηκε να εγκαταλείψει τους άνδρες του και τον αγώνα όταν όλα είχαν ήδη χαθεί. Κάτι μου θύμιζε αυτό από τον τελευταίο ευρωπαϊκό εμφύλιο σπαραγμό.

Αυτά για το πρώτο έργο της τριλογίας. Στο δεύτερο και στο τρίτο μπερδεύτηκα. Κάτι η μορφή του αυτοκράτορα (παιδαριώδης προσπάθεια σατανικοποίησης της αυτοκρατορίας), κάπου η ανατολίτικης έμπνευσης Τζεντάι, κάπου οι ραμποειδείς επιδόσεις των ηρώων, με σύγχυσαν τα μάλα! Όσον αφορά τα πρόσφατα έργα του πολέμου των άστρων. Κουραστικά! Συνεχείς ριπές ειδικών εφέ στη θέση της ουσίας.

Οι πρόσφατες ταινίες «Star Trek»; Μηδέν εις το πηλίκον. Ήταν και εκείνο το φιλί του Κερκ προς την Ουχούρου, ο ολοφάνερα χαρούμενος Σποκ. Ευτυχώς, όπως πληροφορήθηκα, ο Λέοναρτ Νιμόι στην τρίχα γλύτωσε το εγκεφαλικό.

Πολλή πολιτική ορθότητα, ώ Απόστολε!

Θα ήθελα να μου πείτε για τους αγαπημένους σας συγγραφείς, για αυτούς που απετέλεσαν επιρροή στα γραπτά σας. Εμμέσως πλην σαφώς διαπιστώνω ως πρώτους στη λίστα σας τον Robert Erwin Howard και Howard Phillips Lovecraft, ωστόσο δεν θέλω να προτρέχω! Ο λόγος είναι όλος δικός σας!

Ο Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ, πρώτος και καλύτερος. Το αξεπέραστο «Στα βουνά της τρέλας» με επηρέασε όσο τίποτε άλλο. Από κει και το πάθος μου για την Ανταρκτική. Όπως και «Η σκιά πέρα από το χρόνο». Το υπόλοιπο έργο του λιγότερο.

Φυσικά ο άτυχος Ε.Α. Πόε.

Ο «Κύκλος του Λάβκραφτ», όλοι εξαιρετικοί. Οι «Ιστορίες Σπαθιού και Μαγείας». Κ.Α. Σμιθ. Βάγκνερ, Φ. Λάιμπερ. Πραγματικά αντρικός (όχι, φυσικά, με την έννοια του επιβήτορος) τρόπος γραφής. Ο ιπποτισμός των ηρώων απέναντι στις γυναίκες, η αίσθηση δικαιοσύνης, η τιμή και αξιοπρέπεια μέχρι σημείου αυτοκαταστροφής.

Για τον Χόουαρντ, συμφωνώ! Συναρπαστικός! Περιπέτειες σε εξωτικές χώρες. Μόνο που ο Κόναν δεν είναι ακριβώς το πρότυπό μου. Αντί των μυών του Ηρακλέους προτιμώ την ευφυΐα του Θησέως και, πολύ περισσότερο, του ταξιδευτή Ιάσωνος. Υπάρχει και κάτι άλλο, που δεν του το συγχωρώ: Την άνευ όρων παράδοσή του σε ηλικία μόλις 30 ετών. Μπορείς να φανταστείς τι θα μας είχε δωρίσει αν δεν προέβαινε σε εκείνη την ηλίθια πράξη;

Α… δεν ξέχασα τον Μ. Μούρκοκ, όπως και τόσους άλλους. Για τον πρώτο οι μόνες, αμυδρές, ενστάσεις μου είναι το ιδιόρρυθμο τού χαρακτήρος του.

Φυσικά οι κλασικοί Βερν και Ουέλς, σχεδόν όλους της Χρυσής Εποχής της ε.φ. (κυρίως δεκαετίες ΄50 και αρχών του ΄60). Κλαρκ, Χαϊνλάιν, στην κορυφή. Για τον Ασίμωφ κάτι μικροενστάσεις ιδεολογικής φύσεως. Από το μακρύ κατάλογο ανασύρω τα ονόματα του Φρέντερικ Μπράουν, της λυρικής Λη Μπράκετ, του φυσικού Πόουλ Άντερσον κ.τ.λ.  Τι μου αρέσεις σ’ αυτούς, ο κοινός τους παρανομαστής; Το κάλεσμα του ανοιχτού ορίζοντα, η αναζήτηση στις κοσμικές θάλασσες των γαλαξιών.

Μετά ήρθαν οι χίπηδες, οι ειρηνόφιλοι των ’60 και ’70, ο Μάης του ’68, το πολυπολιτισμικό χωριό, το πολιτικώς ορθό και… καληνύχτα! Και όχι μόνο για την ε.φ.

«Πώς;», πιθανόν να μου αντιγυρίσεις, ως πτυχιούχος της Φιλοσοφικής. «Αγνοείτε την ωριμότητα στο γράψιμο και το διανοουμενίστικο…» . «Στοπ!», θα σε διακόψω, μάλλον αγενώς. «Δεν τους αγνοώ, αλλά και δεν τους πολυσυμπαθώ. Μου δείχνουν κουρασμένοι ρουτινιέρηδες, χωρίς ιδιαίτερες συλλήψεις, που προτάσσουν την τεχνολογική επεκτατικότητα έναντι των ανθρωπίνων αξιών.
 
 

Συνέντευξη με τον συγγραφέα Μ. Αντωνόπουλο
μέρος β'

 
Και φτάνουμε στην τριλογία της «Υπερβορέας». Δεν σας κρύβω ότι αποτελεί ένα από τα αγαπημένα μου έργα στον χώρο του φανταστικού, νομίζω δε ότι συνιστά σταθμό στα πλαίσια της εγχώριας λογοτεχνικής δημιουργίας. Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο ερέθισμα που σας έδωσε την δημιουργία ενός έργου σε αυτήν την κατεύθυνση: με άλλα λόγια, θα ήθελα να μου εκθέσετε τον τόπο, το χρόνο και τους λόγους που σας οδήγησαν στη δημιουργία της «Υπερβορέας». Ξεκίνησε ως ένα αυτοτελές έργο; Αποφασίσατε να το χωρίσετε στα τρία προκειμένου να διαπραγματευτείτε ευκολότερα το υλικό σας;

Ανατολική ακτή Ευβοίας. Καλοκαίρι του 1990.

Παραθερισμός μαζί με αξιόλογους φίλους. Η Κριστιάνε των Πηγών του χρόνου, Γερμανίδα που ρίζωσε στην Ελλάδα και σέβεται τον Ελληνικό Πολιτισμό, μέλος κι αυτή της παρέας. Την προηγούμενη ημέρα είχα τελειώσει για 12η ίσως, και όμως πάντα 1η, φορά «τα βουνά της τρέλας» με την ίδια πάντα γλυκόπικρη γεύση. Γιατί, με εξαίρεση ίσως της «Σκιάς πέρα από το χρόνο», ο εξαιρετικός Λάβκραφτ δεν επέμενε σε παρόμοια θεματολογία;

Ξύπνησα πολύ νωρίς, χαράματα σχεδόν και ενώ οι άλλοι κοιμόνταν ακόμη. Σκοπός η εξερεύνηση δια θαλάσσης των βόρειων ακτογραμμών και μερικών βραχονησίδων κοντά στην ακτή που αχνοφαίνονταν στο βόρειο ορίζοντα. Είχα ήδη φροντίσει από την προηγούμενη να φορτώσω το κανό μου με τις απαραίτητες προμήθειες και να ενημερώσω τους φίλους για τις προθέσεις μου, ώστε σε περίπτωση απροόπτου να γνωρίζουν πού θα με αναζητήσουν. Είχα την κατανόησή τους, δε θα παρεξηγούσαν.

Να όμως που ο Αίολος είχε διαφορετικά σχέδια. Εφτά με οκτώ τα μποφόρ, νεφοσκεπής ο ουρανός, έκανε και ψύχρα. Να πάρει! Αυτό δεν το είχα υπολογίσει. Πού πορεία με ένα μικρό κανό μέσα στην αγριεμένη θάλασσα. Απογοητευμένος αφέθηκα σε μια καρέκλα πιέζοντας το μυαλό μου για εναλλακτική λύση. Δια ξηράς ίσως; Διασχίζοντας πεζή τους παράκτιους λόφους; Μπα! Το είχα δοκιμάσει και παλιά. Αδιάβατοι, προστατευόμενοι από την αδιαπέραστη βλάστηση. Ανυπαρξία μονοπατιών. Απόκρημνοι σε πολλά σημεία τους. Δεν γίνεται!

Τι κάνουμε; Έφτιαξα και άρχισα να πίνω τον καφέ. Άναψα την πίπα βρήκα μια πιο αναπαυτική θέση και άφησα τη φαντασία μου ελεύθερη. Πάντα υπάρχει κάτι να ασχοληθείς, με κάτι να στοχαστείς.

Μια στιγμή! Η βραχονησίδα! Ένας καταπράσινος βράχος που πεταγόταν απότομα από τη θάλασσα, κάπου διακόσια μέτρα στα ανοιχτά. Τακτικός τόπος επισκέψεων με το κανό και απολαυστικών βουτιών στα γαλαζοπράσινα καθάρια νερά που τον έζωναν. Για δες πως τον στεφανώνει, και μόνον αυτόν, μια περίεργη ομίχλη αφήνοντας ελεύθερη μόνο την κορυφή του; Λες και…

Περιέφερα τη ματιά μου. Και από τις τρεις πλευρές της η παραλία μου περιβαλλόταν από απότομους λόφους και μόνο ένα μονοπάτι την ένωνε με τον πολιτισμό (ένα παραθαλάσσιο ψαροχώρι). Για παρατήρησε πως γιγαντώνονται οι λόφοι όπως απλώνονται στο εσωτερικό του νησιού! Ειδικά εκείνη η αγέρωχη οροσειρά που ανορθώνεται περήφανα στον νότιο ορίζοντα. Μήπως και εκείνη η αλλόκοτη στο βόρειο ορίζοντα, που προκλητικά ατενίζει την εφήμερη ασημαντότητά μου, μπροστά στα εκατομμύρια χρόνια της δικιάς τη ύπαρξης. Σε πόσους συνειρμούς παραπέμπουν όλα αυτά! Στη θέση μου ο Λάβκραφτ…

Μα, για στάσου, λέω στον εαυτό μου! Ο Λάβκραφτ, ο ιδιοφυής Λάβκραφτ… Σύμφωνοι! Μακαρίτης προ πολλού. Κι εσύ; Μπορείς να τον αναστήσεις; Να τον φέρεις εδώ σε τούτο το τοπίο και να απαιτήσεις να σου συνεχίσει το γράψιμο; Και πες, πως τα καταφέρνεις. Είσαι σίγουρος πως θα εξέφραζε στο ακέραιο τα τωρινά σου συναισθήματα και συνειρμούς; Φυσικά και όχι! Τι μένει; Κατεβαίνω στην αρένα! Δοκιμάζω κι εγώ τις δυνάμεις μου. Ξεκινάω πειραματικά και όπου καταλήξει. Σε τέτοιου είδους πνευματικούς αγώνες δεν υπάρχουν νικημένοι.

Έτσι γεννήθηκαν όλα! Είχα οδηγούς τους Λάβκραφτ και Πόε, τον Κλαρκ στο κατόπι τους, τους Μύθους, ελληνικούς και νορδικούς και… και… και…. , μα πάνω από όλα τη ανήσυχη φαντασία μου. Εκείνη την ανταριασμένη αυγουστιάτικη ημέρα είχα μπροστά μου τη μυστηριώδη νήσο, στην πλάτη μου τις λαβκραφτιανές και χοουαρντιανές μεγαλοπρεπείς και αγέρωχες οροσειρές και στην παραλία μου έσκαγαν τα κύματα του Ελληνικού Αρχιπελάγους, της θάλασσας των Μύθων και των Θρύλων.

Λοιπόν; Οι πάγοι ως περιβάλλον. Τα αλλόκοτα βουνά, το παρελθόν που χάθηκε, μα δεν έσβησε. Πάγοι, λοιπόν, απάτητοι τόποι… Γροιλανδία! Η πολιτεία της Ουτοπίας. Κάτι μορφοποιούταν στο μυαλό μου. Έμεναν οι άνθρωποι, οι χαρακτήρες, τα βιώματά τους. Δυο κινηματογραφικά έργα επηρέασαν την επιλογή των κεντρικών ηρώων.

Το «Forbidden Planet», του F.M. Wilcox, 1956. Εκεί οι αστροναύτες-στρατιωτικοί, σε έναν ξένο πλανήτη, μάχονται αλτρουιστικά, όλοι μαζί, ενάντια στα κατώτερα ανθρώπινα ένστικτα που έχουν εξαπολυθεί για την καταστροφή τους. Το δεύτερο: «The Keep» του M. Mann, 1983, σε μουσική των Tangerine Dream, θαμμένη για πολλούς λόγους. Η αποκομμένη ομάδα των Γερμανών στρατιωτών, κάπου στην Τρανσυλβανία, δίνει την ύστατη μάχη της ενάντια στο αρχέγονο Κακό.

Το νερό κυλούσε πια στον αυλάκι του. Η Υπερβορέα με τους «Αρνητές της Ουτοπίας» έκανε την εμφάνισή της στις προθήκες των βιβλιοπωλείων δυόμιση χρόνια αργότερα από εκείνη τη σημαδιακή ημέρα στις ανατολικές ακτές της Εύβοιας. Έτυχαν καλής υποδοχής από συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό, εκείνο που ανήκω κι εγώ και κατά συνέπεια ιδιαίτερα εκτιμώ. Αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να προτείνω τις Σκιές και την Μετάπτωση, ώστε οι ιδέες μου να βρουν μια όσο πιο ολοκληρωμένη γίνεται έντυπη μορφή.

Στους «Αρνητές της Ουτοπίας» διακρίνω ήρωες που διακατέχονται από το ιδεώδες της αναζήτησης, εκδηλωνόμενο βέβαια σε πρώιμο στάδιο, συγκριτικά με το τρίτο μέρος, τη «Γη της Μετάπτωσης» όπου ο λόγος σας, με το μηχανισμό της ημερολογιακής γραφής του ήρωα Τσελάριους, αποκτά περισσότερο αφηγηματικό χαρακτήρα, τουλάχιστον σε σχέση με την αμεσότερη (ημερολογιακή βέβαια πάλι) γραφή του Ζίντεμπεργκ. Ωστόσο, παρά τις όποιες διαφορές στα χρονικά επίπεδα, αυτό προβάλλει αβίαστο, απέναντι σε κάθε κίνδυνο. Μιλήστε μου για την άποψή σας σχετικά με το ηρωικό ιδεώδες, για τη στάση του προαναφερθέντος μοναχικού ήρωα ή, στην προκειμένη περίπτωση, μιας αποκομμένης ομάδος ανθρώπων, ενωμένων από κοινό παρονομαστή (ιδέες, βιώματα, κοινό σκοπό), απέναντι στον έσχατο κίνδυνο του θανάτου, της λήθης, της εντροπίας.

Οι «Αρνητές της Ουτοπίας» (τι γλυκά συναισθήματα μου γεννούν αυτές οι λέξεις! Κοντά τρία χρόνια παρέα με εκείνους τους χαρακτήρες. Μού λείπουν!), δεν ξεκίνησε σαν τριλογία, μα εξελίχτηκε σαν τέτοια. Υπήρχαν τόσα πολλά να πω, πώς να χωρέσουν σε ένα βιβλίο; Μετά είχα και την ενθάρρυνση φίλων αναγνωστών. Και τους αποκαλώ, μετά λόγου γνώσεως, φίλους για τον εξής απλούστατο λόγο. Αφού τους άρεσαν οι χαρακτήρες (μια ασυνείδητη επέκταση της προσωπικότητας τού κάθε συγγραφέα) και κατανοούν τα συναισθήματά μου, τι άλλο παρά φίλους μπορείς να τους αποκαλείς;

Να πλατειάσω λίγο, ώστε να γίνει κατανοητός ο άξονας σκέψης γύρω από τον οποίον κινήθηκα.

Η τριλογία της Υπερβορέας, σαν σύνολο, βασίζεται στην αναζήτηση χαμένων πολιτειών και τόπων, αναζήτηση ονείρων και φαντασιώσεων καθώς και των ορίων της γνώσης. Αυτό που διαπερνά και τα τρία βιβλία είναι η συνάντηση-σύγκρουση του ορθολογισμού με τις αποκρυφιστικές πτυχές μιας ερμηνείας των πραγμάτων.

Η σύγκρουση αυτή εκδηλώνεται στους μεν Αρνητές με την πρωτοποριακή, παρότι αποτυχημένη, αποστολή μιας ομάδας στρατιωτικών και επιστημόνων εμπνευσμένων από το έργο ενός αρχαιολόγου σε αναζήτηση της Υπερβορέας, κάπου στους παγετώνες της Αρκτικής. Εκεί, όμως, που κορυφώνεται η σύγκρουση των αντιπαρατιθεμένων δυνάμεων είναι η «Γη της Μετάπτωσης», όπου ο ορθολογισμός και ο αποκρυφισμός δοκιμάζουν τα όριά τους σε μια σύγκρουση που ξεκινά από τα παγωμένα υψίπεδα της Ανταρκτικής και καταλήγει στα πεδία μαχών του 2ου Π.Π.

Ο Ζίντεμπεργκ γράφει με την ψυχή στο στόμα. Ξεκινάει σαν ρουτινιάρης επαγγελματίας και άχρωμος προπαγανδιστής, σιγά-σιγά επηρεασμένος από το φρόνημα και το ήθος των συντρόφων του εξελίσσεται και γίνεται ένα με αυτούς. Αμεσότερος στη γραφή του, καθαρός πια από τυχόν σκοπιμότητες, στέκεται στο πλευρό του τελευταίου επιζήσαντος της αποστολής, του Στάινερ του παλιού, ακλόνητος στην επιλογή τού μέχρι τέλους αγώνα.

Ο Τσελάριους, είχε όλη την άνεσή να γράψει το ημερολόγιό του. Να αφηγηθεί τα στάδια της ζωής του. Τη μετάλλαξή του, όχι με τη θέλησή του βέβαια, από ρομαντικό αρχαιολόγο που κατήλθε στη Γη των Ελλήνων με τα αγνότερα των συναισθημάτων, στην αδυσώπητη μηχανή θανάτου που ήταν ο Teufel. Όταν ξαναβρίσκει το παλιό καλό εαυτό του κάνει, ελεύθερος πια πνευματικά, τις επιλογές του. Διαλέγει στο πλάι ποιας μεριάς θα αγωνιστεί και βαδίζει περήφανα προς την εξαγνισμό του με συμπολεμιστές τούς θρύλους των panzer Βίτμαν και Σταμ (υπαρκτά πρόσωπα, γνωστά στο Ανατολικό Μέτωπο για το ήθος τους και το πνεύμα συντροφικότητας, ό,τι το πιο ποιοτικό, από πολλές απόψεις, είχαν να παραθέσουν οι τεθωρακισμένες ευρωπαϊκές δυνάμεις στον ύστατο αγώνα τους).

Κοινός παρανομαστής όλων: Ο έντιμος, κι όχι υπογραμμίζω ο άσκοπος, θάνατος αντί της υποχώρησης, παράδοσης ή μετέπειτα βολέματος ενώπιον των προελαυνόντων δυνάμεων της εντροπίας (αταξία πνευματική και χάος κοινωνικό).

Η «Πάλη με τις Σκιές» στα δικά μου μάτια αποτελεί έναν ενδεχόμενο συνδετικό κρίκο μεταξύ πρώτου και τρίτου βιβλίου, ένα ιντερμέδιο ίσως, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χάνει σε ένταση ή δράση σε σχέση με τα άλλα δύο. Αυτή τη φορά επιλέγετε ως κεντρικό πεδίο δράσης την Ελλάδα, και συγκεκριμένα τη Λήμνο. Θα ήθελα να μου πείτε την άποψή σας, τόσο ως φυσικός, όσο και ως συγγραφέας του φανταστικού για το αν ο τόπος, η Γη, είναι συνδεδεμένα με την ιστορία, αν κουβαλούν μέσα τους τα γεγονότα των περασμένων, και, αν και κατά πόσο μπορεί αυτό να αποτυπωθεί στους ανθρώπους που τον κατοικούν.

Η Πάλη με τις σκιές...

Η διαπλοκή των δύο εννοιών ορθολογισμός και αποκρυφιστικές πτυχές μιας ερμηνείας των πραγμάτων, παίρνει τη μορφή αντιπαράθεσης ανάμεσα στο Απολλώνιο (αίσθηση του μέτρου και των ορίων) και Διονυσιακού πνεύματος (απελευθέρωση του ενστίκτου). Τόπος συνάντησης ένα ακατοίκητο (;) ελληνικό νησί, ανοιχτά της δυτικής ακτογραμμής της Μεσσηνίας (υπαρκτό και όπως περιγραφόταν τότε το 1996. Σήμερα… άστο, μεγάλη συζήτηση. H αξιοποίηση φίλε μου, η αλλιώς Costa Navarino).
Η ιστορία ξεκινάει το 1944, με μια ομάδα πάνοπλων Γερμανών, μελών του Τάγματος των Αναζητητών. Είναι έτοιμοι για όλα. Αντιμετωπίζουν ηρωικά το τέλος τους και χάνονται από το προσκήνιο.

Κατά κάποιο τρόπο η ιστορία τους γίνεται γνωστή σε μια παρέα Ελλήνων επιστημόνων. Όχι μόνο από περιέργεια μα και συνειδητά αποφασίζουν να αντιπαρατεθούν κι αυτοί με τη Βδελυγμία (πάντα η Μύκονος και ό,τι αυτή αντιπροσωπεύει, μυρμηγκιάζει το μυαλό μου). Έχουν το θάρρος και την αποφασιστικότητα των Γερμανών. Μα, από πάνω έχουν και τα γονίδια του Οδυσσέως. Αντί της κατά μέτωπο αντιπαράθεσης (κλασσική γερμανική τακτική), προτιμούν να φθείρουν τον αντίπαλο με καταδρομικές τακτικές και σωρεία παγίδων. Τα όπλα τους δεν έχουν σχέση με το πλούσιο γερμανικό οπλοστάσιο, μα απλά, εύχρηστα και προσαρμοσμένα στις περιστάσεις αποδεικνύονται αποτελεσματικά.

Αυτή η ιστορία της πάλης. Κι έρχομαι αμέσως στα ερωτήματά σου. Μα φυσικά και αποδέχομαι ανεπιφύλακτα τα όσα παραθέτεις. Όλο το Σύμπαν (ο Κόσμος των προγόνων μας) κυριαρχείται από ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες, που διαχέονται παντού, εξασθενίζουν με την απόσταση, απορροφούνται, μα δε χάνονται.

Η άποψή μου αυτή κυριαρχεί σε όλα τα βιβλία. Σε παραπέμπω στην Αρκάντια του Βορεάλις. Τόσο ο διοικητής Σρέντιγκερ όσο και ο δέκαρχος Κορνέλιους βιώνουν (και απολαμβάνουν) αυτή τους την πεποίθηση για το παλιό μεγαλείο αυτού του πλανήτη στο φρύδι του γνωστού κόσμου. Ο Νάντσεν των Αρνητών δεν παύει να στοχάζεται αντικρίζοντας τις παγωμένες οροσειρές της Γροιλανδίας. Όσο για τον Τσελάριους, έναν ονειροπαρμένο αρχαιολόγο, που τον χαρακτήρα του δόμησαν τα έργα των φιλελλήνων της Σχολής της Λειψίας, κατεβαίνει στη Χώρα των Ελλήνων πλήρης σεβασμού για τον τόπο και την ιστορία του. Και η Λήμνος (μόνο χώματα και βράχοι, άραγε;) του ανταποδίδει αυτό του το σεβασμό αποκαλύπτοντάς του τις χαμένες πολιτείες της.

Αυτή η υπέροχη χώρα των θεών είναι ποτισμένη από αυτές τις ακτινοβολίες. Οι πηγές της αναρίθμητες και στη συντριπτική τους πλειοψηφία θετικής ενέργειας. Τα ονόματα των τόπων (φυσικά εννοώ εκείνα τα αρχαιοελληνικά), η ιστορία τους, οι οροσειρές της, τα γελαστά ακρογιάλια της, όλα παραπέμπουν σε κάτι το ανώτερο, το διαχρονικό. Δεν ξέρω τι στην ευχή συμβαίνει με τους νυν κατοίκους αυτής της ευλογημένης χώρας και δεν αντιλαμβάνονται όλα αυτά, δεν βιώνουν τον τόπο τους. Υπάρχουν βέβαια λαμπρές εξαιρέσεις. Από αυτές εμπνεύστηκα τους τρεις Έλληνες επιστήμονες των Σκιών. Εκεί που οι, με τις ίδιες απόψεις, πάνοπλοι Γερμανοί χάνουν πανηγυρικά, αυτοί ισορροπούν τον αγώνα. Γιατί; Μα, όπως πολύ σωστά επισημαίνεις, είναι αποτυπωμένα μέσα τους τα γεγονότα των περασμένων εποχών που κουβαλά κάθε γωνιά της πατρίδος μας, που μέρος τους αποτυπώνεται και στους γηγενείς, αρκεί να το επιθυμείς, να το σέβεσαι, να το παρατηρείς και να στοχάζεσαι και όχι απλά να κοιτάζεις.

Από την επιλογή των ηρώων σας, θα ήταν εύλογο για έναν αναγνώστη να εξάγει το συμπέρασμα ότι παραδοσιοκρατικά πολιτικά πλαίσια -όπως ο μεσοπολεμικός εθνικισμός- ευνοούν την ανάδειξη στο κοινωνικό προσκήνιο ανθρώπων που γοητεύονται από τις εσωτερικές αναζητήσεις και τις υπερβατικές εμπειρίες; Θα ήθελα το σχόλιό σας πάνω σε αυτό.

Πολύ σωστά, φίλε μου!

Η μεσοπολεμική Ευρώπη και τα οράματά της, ελάχιστη σχέση έχουν με τη σημερινή ανερμάτιστη Γηραιά Ήπειρο των δεικτών, της αγοράς, της απαξίωσης του Ωραίου και Αληθινού. Αμφιβάλλεις πως οι κοινωνικές συνθήκες ευνοούσαν την ανάδειξη παρομοίων προσωπικοτήτων;

Προσωπικά και για να το επεκτείνω λίγο: Ταυτίζομαι, και είμαι υπερήφανος για αυτό, με τον βικτωριανό επιστήμονα, συμμετέχω κι εγώ νοερά στις αποστολές εκείνων που αναζητούσαν υπερβατικές εμπειρίες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα (και σε διαβεβαιώνω πως οι Γερμανοί είχαν την πρωτοκαθεδρία σε αυτές), αποδέχομαι και χειροκροτώ τους ανθρώπους που γοητεύονταν από τις εσωτερικές αναζητήσεις. Με δυο περιορισμούς:

Ο πρώτος: Ο χειροκροτούμενος πρέπει να επιδεικνύει συμπεριφορά British Gentleman. Ο δεύτερος: Μη με παραμυθιάζει με αστήριχτες απόψεις περί UFO και αναλόγων ανοησιών.  Είναι βέβαιο πως δεν είμαστε μόνοι μας στο Γαλαξία. Είναι πιθανότατα ορθή η άποψη πως υπάρχουν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο πολιτισμοί στον Γαλαξία, με επίπεδο ανώτερο από εκείνο του Ατομικού Πολιτισμού (Εξίσωση Ντρέικ). Ενδείξεις, έστω και αμυδρές, υπάρχουν για παλαιότερη επίσκεψη εξωγήινων. Από κει και πέρα αυτές οι αρλούμπες για τακτικές εμφανίσεις και τον εξωγήινο της διπλανής πόρτας, τραυματίζουν βαθύτατα την όποια επιστημονική μου συγκρότηση.

Τα ιστοριοδιφικά σημειώματα, χωρίς να λείπουν από τους δύο πρώτους τόμους του έργου, αποτελούν ωστόσο ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι του τρίτου μέρους της Υπερβορέας, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο σε όγκο, έργο της τριλογίας. Εγκιβωτισμένες αφηγήσεις, ημερολόγια, λύση του δράματος, αλλά και ανοιχτοί ορίζοντες για ένα "Συνεχίζεται..." στο τέλος της διήγησης. Με αφορμή αυτό, θα ήθελα να σας ρωτήσω για τη σχέση σας με την Ιστορία. Αγαπημένες χρονικές περίοδοι, παραδείγματα για άντληση και εφαρμογή στο σήμερα κατά το Θουκυδίδειο "κτήμα ες αεί" για τους μεταγενέστερους... τελικά είναι η Ιστορία ένας οδηγός αποκρυπτογράφησης του χτες, ένα εργαλείο κατανόησης του σήμερα, μια προτροπή ή αποτροπή για το μέλλον;

Τα ιστοριοδιφικά σημειώματα...

Η αδυναμία μου! Είχα τόσα πολλά να γράψω, μα ο περιορισμένος όγκος του κειμένου απέτρεπε την ενσωμάτωσή τους σ΄ αυτό. Διάλεξα τη μέθοδο των παραπομπών για τους Αρνητές και την Μετάπτωση. Στις Σκιές, ένας σταθμός πριν την Μετάπτωση, μια ανάσα περισσότερο, ενσωμάτωσα μερικά στοιχεία στο διάλογο και τις σκέψεις των δύο Αναζητητών που από τις επάλξεις του κάστρου της Πύλου ατενίζουν το νησί του Διονύσου (το πραγματικό του όνομα είναι Πρώτη). Εκεί στο κεφάλαιο «Η οδός του Θάμβους», υπάρχουν αναφορές για την ιστορία του Τάγματος και τις απόψεις των μελών του.

Ιστορία. Πριν εφευρεθεί η γραφή είχε τη μορφή μετάδοσης με τον προφορικό λόγο από γενιά σε γενιά για κάθε τι που αφορούσε τη ζωή και τη δραστηριότητα των ανθρώπων. Τροποποιημένη μεταδόθηκε υπό μορφή μύθων και θρύλων.

Και έρχονται οι Έλληνες! Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Ξενοφών, Πλούταρχος, Πολύβιος κ.α. Χάρη σ’ αυτούς τους γεννήτορες της επιστήμης που ερευνά και ερμηνεύει τα γεγονότα και μελετά τη ζωή των ανθρωπίνων κοινωνιών, η Ιστορία προσλαμβάνει την έννοια της αντικειμενικότητος της ερεύνης και της ερμηνείας. Ξεκινάμε από τον πατέρα της Ιστορίας, τον Ηρόδοτο. Είναι ο πρώτος που προσπάθησε να είναι ακριβής και αναζήτησε την αιτία των γεγονότων. Ακολουθεί ο Θουκυδίδης, ο μέγιστος όλων. Είναι ο θεμελιωτής της Ιστορίας ως κριτικής επιστήμης, αυτός που προσπαθούσε να ελέγχει κάθε πληροφορία και να την υποβάλλει σε αντικειμενική κριτική.

Ίσως γίνομαι ανιαρός επισημαίνοντας συνεχώς πως συμφωνώ με τις παρατηρήσεις και τα σχόλιά σου. Δεν μπορώ διαφορετικά, είναι και οι δικές μου απόψεις. Ο διαχρονικός Θουκυδίδης είναι ο αιώνιος δάσκαλος. Αν οι κρατούντες… τέλος πάντων!

Ε, όχι, θα μιλήσω, έστω και έμμεσα! Εδώ κατακρεούργησαν και (εσκεμμένα ή από άγνοια;) παρανόησαν την περίφημη φράση του (εθνικιστή) Ισοκράτους και μάλιστα από τα πλέον επίσημα χείλη και μιλάμε για αντικειμενικότητα; Αυτό που τους βολεύει, όπως τους βολεύει! Τα διδάγματα του χθες, οδηγός μας για το αύριο; Το Θουκυδίδειον κτήμα ες αεί για τους μεταγενέστερους; Μα αυτά είναι σκοταδιστικά και αντιδραστικά σου απαντούν. Και πολλές φορές συνεχίζουν: όπως λέει και ο Μαρξ…

Καλώς! Ανταπαντώ. Προσπαθήστε, φωστήρες, να καλλιεργήσετε ένα δένδρο χωρίς ρίζες. Η Ιστορία είναι αποκατάσταση της γνώσης του παρελθόντος χωρίς εσκεμμένη παραποίηση με κίνητρο την κατανόηση και το ζητούμενο παραμένει η γνώση της αλήθειας, που είναι και η αρχέγονη έννοιά της.

Η παγκόσμια αριστερή διανόηση μονοπωλεί πια αυτό το μόρφωμα που λέγεται σύγχρονος πολιτισμός (ή δυτικός, αν θέλεις). Γράφει την Ιστορία όπως την εξυπηρετεί. Ειδικά για την Ελλάδα σφαγείς αθώων, άτομα συμπλεγματικά, μετατρέπονται σε ήρωες, τους στήνουν και αγάλματα. Μα και διεθνώς υπάρχει μια λυσσαλέα αντίδραση απέναντι σ’ όσους εκφράζονται διαφορετικά απ’ ότι επιδιώκει το σύστημα (δεν αναφέρομαι, φυσικά στα χαϊδεμένα παιδιά του συστήματος, τους δήθεν αμφισβητίες, που στην πραγματικότητα είναι και το άλλοθι του συστήματος).

Τα βιβλία των ανεξάρτητων φωνών (το αν συμφωνώ ή διαφωνώ με τις απόψεις τους, δεν έχει σημασία), καίγονται και όχι σπάνια οι ίδιοι οι ιστορικοί φυλακίζονται… Αγαπημένες εποχές; Η Αρχαιότητα, ο Μεσαίωνας, η εποχή των ανακαλύψεων, Η εποχή της Λογικής και ο 2ος Π.Π. (έτσι αποκαλούν την ύστατη προσπάθεια της Ευρώπης).

Κοινός τόπος στην τριλογία της Υπερβορέας η Ανταρκτική, οι Πάγοι, το έσχατο όριο... Υπάρχουν δε αναφορές στην Ατλαντίδα, ως εκείνη την πρότερη κατάσταση ευδαιμονίας που αποτελεί κοινό τόπο στη μυθολογία πολλών λαών, και, λόγω ενός κοσμικού γεγονότος, η απώλεια αυτής. Θα ήθελα το σχόλιό σας πάνω σε αυτό. 

Το έσχατο όριο, πέρα από το οποίο δεν έχει πάει μέχρι τότε ο άνθρωπος. Η αιώνια αναζήτηση! Η Ανταρκτική των βουνών της τρέλας. Η αγνότητα του άσπιλου λευκού. Το ακήρατο των πάγων, το μυστήριο και, μέσω αυτών, η εσωτερική κάθαρση. Πώς να μη γοητευθώ με όλα τα παραπάνω;

Ατλαντίδα! Συναρπαστικός μύθος. Υπήρξε; Μόνο αχνές ενδείξεις, καμιά αξιόπιστη απόδειξη. Όμως, στο κάτω κάτω της γραφής, γιατί να είμαστε μονόχνοτοι. Ακόμη και ο πιο πεπεισμένος ατλαντιδολόγος, ή ο πιο παθιασμένος ουφολόγος, αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να παραθέσει ορισμένα στοιχεία. Αρκετά από αυτά είναι ενδιαφέροντα, ίσως και το κίνητρο να εμβαθύνεις στην έρευνα ο ίδιος για να διαπιστώσεις τι το ακριβές και πού το παραμύθι. Στο τέλος, κάτι έχεις κερδίσει κι εσύ.

Να δώσω ένα παράδειγμα. Προ ετών ο γνωστός εκ Θεσσαλονίκης εκδότης-συγγραφέας έκανε λόγο στις εκπομπές του για τεχνητές κατασκευές στην κοιλάδα Κυδωνία της πλανήτη Άρεως. Πυραμίδες, ανθρώπινα πρόσωπα, συγκροτήματα κατοικιών κι άλλα παλαβά. Στην αρχή αγανάκτησα, μετά γέλασα, στο τέλος σοβαρεύτηκα και είπα στον εαυτό μου : «Ψάξ’ το!»

Το έκανα! Νύχτες ολόκληρες πάνω από αρειανούς χάρτες, τακτικός επισκέπτης σχετικών ιστοσελίδων της ΝΑSΑ, της ΕSA, επιστημονικών ιστοτόπων και περιοδικών.

Στο τέλος ξανάρχισα να γελάω. Βρε τον μπαγάσα, τι σκαρφίστηκε ο άνθρωπος! Όμως δε μετάνιωσα για αυτή μου τη μελέτη. Έμαθα για τον Άρη πολλά που αγνοούσα μέχρι τότε. Παρενθετικά πρόκειται για καθαρά γεωλογικά φαινόμενα. Απλά ο αθεόφοβος έκανε επιλογή κομματιών από τις φωτογραφίες της ΝΑSΑ. Το δέντρο κι όχι το δάσος. Παρόλα αυτά τον ευγνωμονώ.

Θα ήθελα να αναφερθείτε, από την πλευρά σας ως συγγραφέας φυσικά, στο εκδοτικό γίγνεσθαι της χώρας μας. Παρατηρείται μια στροφή και μια ευνοϊκή διάθεση απέναντι στο φανταστικό: περισσότεροι τίτλοι, περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι, συγγραφείς που συστήνονται εκ νέου στο αναγνωστικό κοινό... Πώς βλέπετε εσείς το γεγονός αυτό, τόσο από την πλευρά της έκδοσης ενός έργου, όσο και από την πλευρά του αναγνώστη;

Ομοτράπεζε ( τω πνεύμα) Απόστολε! Θα ήθελα να ξέρω πού βρίσκεις αυτή τη στροφή προς το Φανταστικό;

Βέβαια, και για να μην γίνομαι απόλυτος, κάτι το ελπιδοφόρο κινείται. Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας, με την επίσημη ιστοσελίδα της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ και το περιοδικό έκφρασης της Λέσχης «Φανταστική Λογοτεχνία», όπως και η «Έρημη Χώρα», είναι μια καλή απόδειξη πως το προσπαθείτε φιλότιμα. Αυτό που κύρια διακρίνει την απόπειρά σας είναι η συνέπεια, η σοβαρότητα, οι εις βάθος αναλύσεις, ο ανόθευτος ενθουσιασμός σας όστις, όμως, εκφράζεται πάντοτε τεκμηριωμένος και ο οποίος αρνείται πεισματικά να υποταχθεί στον επιβαλλόμενα από εκείνους τους άλλους τρόπο θεώρησης των πραγμάτων…

Θα συνέχιζα παραθέτοντας τα θετικά και ποιοτικά στοιχεία που σας ξεχωρίζουν, αλλά φοβούμαι πως θα εκθλιφθούν σαν ένα είδος λιβανίσματος, πράγμα που θα ακύρωνε την αντικειμενικότητά της προσωπικής μου κρίσης.

Κατά τα λοιπά; Τέλμα!

Η Αθηναϊκή Λέσχη Επιστημονικής φαντασίας (Α.Λ.Ε.Φ.) κρατάει ακόμη, μια μοναχική φωνή στον βουβό ωκεανό της αδιαφορίας. Ποιοτικό και το περιοδικό της Φανταστικά Χρονικά. Λίαν αξιόλογα και τα μέλη της. Υπήρξα ιδρυτικό μέλος, πίσω στα ’90 και μπορώ να έχω άποψη. Εδώ και χρόνια δεν παίρνω μέρος στις συναντήσεις. Ο λόγος απλός: Η κάθοδος στο κέντρο της πρωτεύουσας είναι μια δοκιμασία στην οποία δεν μπορώ να ανταπεξέλθω πια. Η Πόλις Εάλω, Απόστολε! Εκεί που κάποτε τις βραδιές περπατούσαν Έλληνες, τώρα διασταυρώνεσαι μόνον με αγριωπούς και ύποπτους στη συμπεριφορά αλλόφυλους του Μαγκρέμπ, της Αφρικής και της Ασίας. Ακόμη κι αν συναντήσεις, κατά τύχη, κάποιον Έλληνα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι απογειωμένος. Δεν αντέχω άλλο αυτή την τραυματική εμπειρία. Μας κατάντησαν δραπέτες του ίδιου μας του τόπου.

Η Λέσχη των Φίλων του STAR TREK υπάρχει ακόμη, μα πρόκειται για το φάντασμα του παλιού εαυτού της.

Ας πάμε στα εκδοτικά τεκταινόμενα… Η έκρηξη στο χώρο ήρθε στα μέσα της δεκαετίας του ΄80. Συνέχισε στη δεκαετία του ΄90 κι άρχισε να ασθμαίνει με την έλευση της νέας χιλιετίας. Τώρα μάλλον είναι σε κώμα. Περιοδικά και ειδικευμένοι στο Φανταστικό εκδοτικοί οίκοι ανήκουν πια στο ένδοξο παρελθόν. Αξιολογότατοι συγγραφείς του χώρου (Βέμπος, Μαστακούρης, Μπαλάνος, ο ρέκτης Πανώριος και τόσοι τόσοι άλλοι), έχουν περιπέσει σε αφάνεια. Οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι όταν ακούν για ε.φ. σου δείχνουν την έξοδο (εκτός κι αν είσαι συστημικός, τότε κάποιες ελπίδες έχεις).

Είναι και το κοινό. Οι άνδρες σπάνια διαβάζουν πια και την αγορά του βιβλίου τη διαμορφώνει το γυναικείο αναγνωστικό κοινό, με όλες τις συνέπειες. Από δω και ο πληθωρισμός των γυναικών-συγγραφέων (όχι άλλη ψυχανάλυση, υπαρξιακές μπουρδολογίες, ιψενικά τριγωνοτετράγωνα, αισθηματικά αδιέξοδα και ανάλυση του τίποτα. Δεν είναι για εμάς αυτά τα είδη!) που έχουν κατακλύσει την αγορά, καθότι πουλάνε ακόμη.

Α, ναι! Υπάρχουν και μερικοί άντρες. Σωστά, μα για αυτούς μιλήσαμε παραπάνω. Παίζεις το παιχνίδι του συστήματος κι έχεις ελπίδες, αλλιώς… στο περιθώριο.